VELP - 'De Engelse strijdkrachten trokken ons dorp binnen onder de daver van onze juichkreten', zo schrijft de Velpsche Courant in de eerste nooduitgave na de oorlog. Die krant verschijnt in de avond van 16 april 1945. Diezelfde ochtend is Velp bevrijd.

In de dagen daarvoor wordt het dorp bestookt met meer dan 70.000 granaten, waardoor er 12 doden en vele gewonden vallen, honderden huizen worden beschadigd of verwoest. Ook Velp ontkomt niet aan 'de tweede Slag om Arnhem'.

De man die de avond van 15 april halsstarrig weigert naar bed te gaan en met jas aan en hoed op onder de keldertrap blijft zitten, in de overtuiging dat de bevrijding nabij is, krijgt gelijk. 'De avond voordat wij werden bevrijd, barstte er een geweldig bombardement los zodat verscheidene kinderen die op straat speelden werden geraakt door granaatscherven', schrijft Cor van Rietschoten.

Merel kondigt bevrijding aan

'Zo plotseling begon dat bombardement. Wij sliepen die nacht in de gewelfde kelder met onze buren.' Cor: 'Toen ome Han de kelder binnenkwam, zei hij dat we ons huis uit moesten, omdat het hele huis in brand stond, ook hun huis. Allemaal zijn we naar de overkant gegaan. We moesten tussen de door de Duitsers tegen elkaar omgezaagde lindebomen door lopen, waartussen boobytraps waren gelegd. Het is mij nog steeds een raadsel hoe wij daar ongedeerd doorheen zijn gekomen. Bij de overburen konden wij zien hoe ons huis afbrandde'.

Maar ook die angstige nacht glijdt uiteindelijk voorbij. Ooggetuige Will Schmeink: 'Opeens werd het rustig. Toen zei mijn moeder: ‘hoor je die merel fluiten. Zou dat een teken van de bevrijding zijn?'

Mist en juichende mensen in Hoofdstraat

's Ochtends om zes uur zijn die zestiende april de straten nog leeg maar in een mum van tijd worden ze overstroomd door mensen. De mist, veroorzaakt door de nevelgranaten die de bevrijders bescherming moesten bieden, hangt nog boven de Hoofdstraat. Langs de kant angstig kijkende mensen die nog niet beseffen wat er aan de hand is.

Bevrijders rijden door Velp - foto PJ de Booys/Gelders Archief

Maar even later groeit dat uit tot een uitgelaten, juichende menigte. Een onophoudelijke hoeveelheid Canadese en Britse eenheden van de Polar Bears rijdt vanuit de richting Arnhem over de Hoofdstraat en de Ringallee. Huis voor huis hebben ze moeten veroveren. Eén voor één worden Duitse stellingen opgeruimd. Ook langs de spoorlijn Arnhem-Zwolle rukken de geallieerden op. Nu gaat het richting Rheden en Dieren.

'Ons huis was totaal verwoest'

Van Rietschoten: 'We waren ondanks alles toch blij, hoewel de puinhopen enorm waren. Ons huis en de daarnaast gelegen smederij waren geheel verwoest.'

Steven Janssen noteert dan in zijn dagboek: 'Gejuich op de Hoofdstraat. Dan laat niemand zich weerhouden. Vanuit alle zijstraten holt men naar de Hoofdstraat toe. Een vlag...daar hangt een vlag... we zijn vrij!!!'

'Nog zie ik als klein jongetje de Canadese tanks de hoek om komen', schrijft de heer Aartsen. 'Nog zie ik de vele mensen die deze tanks omzoomden en gretig hun handen naar de soldaten uitstaken voor een sigaret of een reep chocola. Nog zie ik mijn oma, die in Arnhem woonde maar naar Velp moest evacueren, op de stoep van ons huis liggen. Zij was flauwgevallen bij de gedachte dat we waren bevrijd en dat zij spoedig haar dochter, die in Nijmegen woonde, zou terugzien.' 

Meer over de bevrijding van Velp vanavond in '75 Jaar Vrijheid, in het spoor van de bevrijders'. De serie '75 jaar vrijheid: in het spoor van de bevrijders' is tot en met 30 april elke maandag tot en met donderdag (behalve Koningsdag) om 17.35 uur te zien bij Omroep Gelderland. 

Kijk op gelderland.75jaarvrijheid.nl/route wanneer de uitzending over jouw woonplaats gaat.