OTTERLO - Rien Baars, commandant van de plaatselijk BS, onderhandelt op 18 april 1945 namens de Canadezen met de in de knel geraakte Duitsers in Harderwijk. Uiteindelijk geven de opgejaagde, soms het IJsselmeer op vluchtende militairen zich toch over. En de Binnenlandse Strijdkrachten krijgen van de bevrijders alle eer.
'Mag ik U verklaren dat mijn Regiment de eer had de leden van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten uit Uw stad steun te bieden. Zij waren in werkelijkheid de 'Bevrijders' van Uw stad'. Dat schrijft luitenant-kolonel Mac Avity van het Canadese regiment dat Harderwijk op 18 april inneemt. Operatie Dutch Cleanser is voltooid.
Harderwijk, laatste springplank naar 'Duits Amsterdam'
Die operatie heeft tot doel om via Arnhem, Otterlo, Barneveld en Putten Harderwijk te bereiken, om zo de Duitsers de pas af te snijden. De havenplaats is belangrijk omdat het voor de Duitse troepen de laatste plek is om de oversteek te maken naar Amsterdam. Er heeft zich dan ook een groot aantal Duitsers teruggetrokken en dat aantal groeit omdat de Canadezen vertraging oplopen door alle bevrijdings-feestvreugde onderweg.
Marinus Baars: onderhandelaar op de fiets
Uiteindelijk bereiken drie tankbataljons en artillerie-eenheden van de Royal Canadians van Lord Strathona's Horse de stadsgrenzen. Aan de nog aanwezige Duitse soldaten in Harderwijk wordt dan een ultimatum gesteld: voor 16.30 uur moeten ze hun wapens neerleggen anders wordt de stad beschoten. Die boodschap wordt ook overgebracht aan districtscommandant van de Binnenlandse Strijdkrachten, Marinus (Rien) Baars.
Baars fietst dwars door de linies naar de Canadezen. Hij kan de geallieerden inlichten over hoeveel Duitsers er nog in de stad zijn en komt met de bataljonscommandant overeen dat de overgebleven Duitsers door de NBS ontwapend en gevangen genomen worden.
De tekst gaat verder onder de foto:
Rien Baars in zijn 'Indië-uniform' - foto Familie Baars/Johan van Sonnen
Maar de Duitsers weet hij niet te overtuigen. Die zeggen zich alleen aan de geallieerden te willen overgeven. Als Baars dat aan Mac Avity vertelt, vertrouwt die het niet. Hij gaat uiteindelijk akkoord op één voorwaarde: Baars moet voorop de eerste tank zitten als ze Harderwijk binnenrijden.
Tanks rijden stenen uit de straat
'Ik zal als peutertje aan de hand van mijn vader op de rand van de stoep hebben gestaan toen ze met auto's en tanks vanaf de overweg bij de melkfabriek naar het centrum trokken', schrijft Paul Heijman. 'Omdat ik zo klein was, heb ik natuurlijk vooral gezien wat er op mijn ooghoogte gebeurde, en dat was het verschuiven van de straatstenen als de tracks van de tanks eroverheen gingen. Gefascineerd heb ik ernaar staan kijken.'
De tekst gaat verder onder de foto:
Door tanks losgereden straatstenen - still bevrijdingsfilm Harderwijk-Gelders Archief
Dat is een kwartier nadat het ultimatum is verstreken. Vijf tanks en één pantserwagen met Marinus Baars voorop rijden door de Smeepoortstraat, over het Kerkplein en via de Vijhestraat naar de Strandboulevard.
'Duitsers met bootjes het IJsselmeer op'
'Tijdens de bevrijding is er nog flink gevochten in de haven', zegt Toon Mons over de ontsnappingspoging van een groep Duitsers. Met bootjes probeerden ze via het IJsselmeer te ontkomen.
'Maar de Duitsers zagen na een paar schoten van die tanks al snel in dat het geen zin had. De gewonde soldaten werden op platte karren door onze straat naar het ziekenhuis gereden. Hier en daar wilden de Duitsers zich niet overgeven. Maar uiteindelijk zagen wij ze met hun handen boven hun hoofd via de Kuipwal de haven verlaten.'
Harderwijk is bevrijd en de Hollandse vlag wappert weer op het stadhuis. En Mac Avity vervolgt in zijn brief: 'Door hun koelbloedig en snel overleg, door de dappere wijze waarop zij per fiets door de Duitsche linies reden en door de kalme houding van de bewoners van Harderwijk, werd Uw stad bevrijd van de Nazi-Duitschers'.
Erehagen
Toon Mons: 'Toen we bevrijd waren was het feest enorm! Overal stonden erehagen van dennentakken. Moeder zette thee voor de Canadezen in ruil voor brood. Dat was fantastisch om weer eens te eten'.
Meer over de bevrijding van Harderwijk is te zien om 17.35 uur in de laatste aflevering van de serie '75 Jaar Vrijheid, in het spoor van de bevrijders' bij Omroep Gelderland. Het programma wordt ieder uur herhaald. Wilt u alle uitzendingen terugkijken? Ga dan naar Uitzending gemist.
