WESTERVOORT - Na het veroveren van het Duitse grensgebied trekken de Canadezen de Liemers in. Westervoort en Arnhem zouden volgende belangrijke doelen zijn, maar dat loopt anders. De Canadezen buigen af richting Zutphen en de Britse bevrijders komen onverwacht van de andere kant, van over de Rijn.

Westervoort lijkt een spookstad als de Polar Bears binnentrekken. Tijdens de Slag om Arnhem krijgt Westervoort het zwaar te verduren en zijn veel inwoners gevlucht. In november 1944 komt bovendien de Duitse opdracht aan de bewoners om te evacueren.  

Na Operatie Market Garden breken de Duitsers een Rijndijk door, het gebied tussen het bevrijde Nijmegen en het nog steeds bezette Arnhem komt onder water te staan.

Zie ook: 'De hele ijzerwinkel ging de rivier over', Toon Kramer maakte IJsseloversteek Westervoort mee

'Eén grote modderpoel'

'Het was één grote modderpoel. We konden niet verder', zegt Toon Kramer, tolk en verkenner bij de geallieerden en ooggetuige. 'De Engelsen wilden de indruk wekken dat de oversteek naar Arnhem bij Driel zou zijn. Maar het plan was om via een omweg naar Westervoort te gaan.'

Het plan om de Duitsers zand in de ogen te strooien door te doen alsof er een oversteek bij Driel komt, lukt. Kramer: 'Die hele operatie bij Westervoort was uiterst geheim. Bij Driel waren ze druk bezig met patrouilles, en bombardementen en beschietingen. Alsof daar de aanval zou komen. Maar intussen waren ze aan de Neder-Rijn tegenover Westervoort bezig een enorme troepenmacht op te bouwen. En dat is wonderwel gelukt.'

Tekst gaat verder onder de foto:

De bevrijdingsfile bij de Westervoortse spoordijk -  foto publiek domein

Operation Destroyer begint op 2 april om 06.30 uur en is er op gericht de Over-Betuwe te zuiveren. Een Canadese tankbrigade en een bataljon van de 147e Britse brigade trekken op richting Doornenburg. 's Middags kan daar de vlag uit. Later die dag worden ook Angeren en Huissen veroverd. Veel verzet van de Duitsers is er in die regionen niet. De meeste hinder komt van ingegraven mijnen die ontploffen.

Bevrijders uit onverwachte hoek

Het lukt een geallieerde eenheid om bij Huissen de Neder-Rijn over te steken en bij Westervoort een bruggenhoofd te slaan. De bevrijding komt dus uit een andere richting dan verwacht. Het zijn niet de Canadezen vanuit de Liemers maar de Britten van de overkant van de Rijn.

Westervoort en het zuidelijker gelegen Pannerden worden uiteindelijk een dag later ontzet. Vanuit Pannerden bevrijdt een verkenningseenheid zonder noemenswaardig Duits verzet de rest van het Gelders Eiland.

'Een file van vier dagen'

De regio Westervoort wordt dan de plek waar de geallieerden zich verzamelen. Tienduizenden soldaten en duizenden voertuigen trekken in colonne richting het dorp. 'Een file van vier dagen', vertelt Toon Kramer. 'Pantservoertuigen, tanks, ze stonden in rijen van drie naast elkaar.'

Het is een grootse troepenmacht die hongerig wacht tot donderdag 12 april, de dag waarop Arnhem eindelijk wordt bevrijd. Om 20.40 uur beginnen beschietingen en bombardementen die veel schade veroorzaken in de Rijnstad, en daarna steken de bevrijders de IJssel over.

De serie '75 jaar vrijheid: in het spoor van de bevrijders' is tot en met 30 april elke maandag tot en met donderdag (behalve Koningsdag) om 17.35 uur te zien bij Omroep Gelderland. Kijk op gelderland.75jaarvrijheid.nl/route wanneer de uitzending over jouw woonplaats gaat. Ieder uur herhalingen.