BRUMMEN - Vrijdag kreeg Hiltje van Eck uit Ede een hoge Britse onderscheiding voor haar jarenlange werk voor en met Britse veteranen van Market Garden. Werk dat ze in de jaren 80 begon op verzoek van de Britse veteraan majoor Tony Hibbert. Sinds september 1944 een vriend van de familie, nadat Hiltjes vader Hubert van Eck de aan de Duitsers ontsnapte Hibbert had helpen onderduiken en naderhand naar bevrijd gebied bracht. En die Hibbert, dat was me er eentje.

De in 1917 geboren Hibbert was de zoon van een piloot van het Royal Flying Corps, de voorganger van de latere RAF. Als stagiair op het wijnbedrijf van zijn familie maakte hij in Duitsland de opkomst van de nazi's en de herbewapening mee en voorvoelde weinig goeds. Hij ging terug naar Engeland, schreef zich in op de Militaire Academie en belandde bij de artillerie. In 1939 werd hij met zijn onderdeel in Frankrijk gestationeerd en dekte daar de Britse evacuatie uit Duinkerken. 

De Airbornedivisie wordt opgericht

Terug in Engeland kwam hij bij een nieuw legeronderdeel in oprichting terecht, de latere 1e Airborne divisie, opgericht op aandringen van Winston  Churchill himself. De succesvolle inzet van de Duitse Fallschirmjäger in Nederland, Noorwegen en België hadden laten zien dat ook de Britten zo'n snelle luchtlandingseenheid nodig hadden. Hibbert deed dienst in Noord-Afrika en in Italië en werd in juli 1944 Majoor van de 1e Parachute Brigade. 

Bloedbad in Brummen

Tijdens operatie Market Garden vocht hij bij de Rijnbrug samen met de mannen van de 2e Brigade onder John Frost maar wordt met een aantal van zijn mannen gevangen genomen.

Arnhem: Britse gevangenen worden gefouilleerd - foto publiek domein

Op 23 september wordt de groep gevangenen in een Duitse vrachtwagen afgevoerd langs de IJssel. In Brummen, ter hoogte van het postkantoor, moet de truck in een bocht afremmen en neemt Hibbert samen met een andere para de benen. In de hectiek van het moment schiet een nerveuze Duitse bewaker zijn machinepistool leeg op de vluchters en op de Britten in de truck. Vier Britten en een Duitse bewaker zijn meteen dood, twee andere gewonden overlijden kort tijd later. 

Terug over de Rijn 

De woedende SS'ers dwingen alle Britse gevangenen voor het postkantoor op de grond te gaan liggen, en een nieuw bloedbad dreigt. De Brummense huisarts Korteweg, een man met een enorm postuur, dringt naar voren en weet erger te voorkomen. 'Ruhe, ruhe, ich bin Arzt', roept hij. De sfeer bedaart. De overgebleven Britten worden afgevoerd naar een Duits krijgsgevangenenkamp. Hibbert houdt zich schuil onder een stapel hout en duikt onder, met hulp van het verzet. Daar komt hij in contact met andere officieren en samen plannen ze een tweede evacuatie over de Rijn. De eerste, Operatie Berlin, had al zo'n 2400 man terug over de Rijn gebracht, nog eens 140 man maken die oversteek een maand later, operatie Pegasus. 

Hibbert komt er niet ongeschonden vanaf. Als hij terugrijdt, gezeten op de motorkap van een jeep, volgt een aanrijding en is hij 5 maanden uit de running met een gebroken been. 'Een onbevredigend einde van een onbevredigende slag', zou hij later zeggen. 

Terug in Nijmegen; geëvacueerde Airbornes kunnen bijkomen in het karakteristieke Bisschop Hamerhuis aan de Verlengde Groenestraat. Het pand is tegenwoordig in gebruik door de HAN Hogeschool. (afbeelding screenshot uit Britse newsreel)

Tegenover de Russen

Hibberts laatste wapenfeit, of eigenlijk huzarenstukje, komt op 5 mei 1945. De Duitsers hebben gecapituleerd en de legers, zowel de Westelijke geallieerden als het Rode Leger moeten nu halt houden langs vooraf in Yalta afgesproken grenzen. Maar de Zweedse inlichtingendienst waarschuwt de geallieerden dat de Russen door willen stoten en via Kiel hun invloedssfeer willen uitbreiden naar Denemarken zodat de ze toegang hebben tot open havens, een hele vooruitgang ten opzichte van het in de winter altijd dichtgevroren Moermansk. 

Bovendien zitten in Kiel veel Duitse belangrijke onderzoekslaboratoria en wetenschappers. In een snelle actie van leger, marine en luchtmacht wordt Denemarken bezet. Hibbert krijgt het bevel over een speciale taskforce die Kiel moet innemen onder het oog van de naderende Russen. Hibbert klaart de klus en bezet Kiel en de laboratoria. Met enkele honderden mannen tegen een enorm Duits garnizoen waarvan een groot deel van de officieren nog geen weet had van de capitulatie. Hibbert krijgt in 2010 het Grootzegel van de stad Kiel, als dank dat hij de stad destijds uit Russische handen heeft gehouden. 

Oorlog eindigt en begint in de cel

Hibbert wordt op 8 mei 1945 voor zijn actie 'beloond' met een arrestatie omdat hij in zijn race naar Kiel door aan de Russen toegewezen gebied zou zijn getrokken. Een halve dag later wordt hij vrijgelaten na ingrijpen van zijn commandant. Zo eindigt zijn deelname aan de oorlog zoals die begon: met een arrestatie. Want op 3 september 1939 wordt hij even vastgezet omdat hij de auto van zijn commandant in puin hou hebben gereden. Hibbert kreeg eerherstel. Maar toch...

Oorlogsheld met groene vingers

Hibberts laatste grote wapenfeit is het in oude glorie herstellen van de Trebah Garden in Falmouth, Cornwall. Samen met zijn vrouw maakt hij van de nu publiek toegankelijke tuin een toeristische trekpleister van jewelste. De beschemde tuin is onderdeel van de Cornwall National trust.