OTTERLO - Nadat de Canadezen op donderdag 12 april 1945 bij Westervoort de IJssel zijn overgestoken, proberen enkele divisies vanuit Arnhem een corridor naar het noorden open te breken. Die moet dwars over de Veluwe naar Harderwijk lopen. Op die manier zouden Duitse troepen langs de IJssel worden afgesneden. Aanvankelijk rukken de Canadezen in hoog tempo op, maar dan stuiten ze op een grote groep fanatieke, goed bewapende Duitsers; de Slag om Otterlo begint.

De situatie voor de Duitsers wordt steeds grimmiger. In de middag van 15 april vertrekken enkele tanks richting Otterlo. Daar raken de Canadezen bij de Houtkamp in gevecht met Duitsers. Als het begint te schemeren trekken ze zich terug naar het Kröller-Müllermuseum.

De tekst gaat verder onder de foto: 

Canadezen bij het noodhospitaal in het Kröller-Müllermuseum - foto archief Kröller-Müllermuseum

Duitsers lijken uit Otterlo verjaagd

De volgende morgen begint de artillerie vanaf het museum salvo’s af te vuren op de Duitse stellingen bij Otterlo, terwijl ondertussen de tanks optrekken. Als de Canadezen ook via de Arnhemseweg Otterlo binnenrijden, wijken de Duitsers terug. Aan het eind van de dag zijn er ongeveer 600 Canadese soldaten in Otterlo, maar de meeste tanks en gevechtstroepen van de divisie zijn die middag al 15 à 20 km verder opgerukt.

In de nacht komen Duitse troepen, zo'n 800 man sterk, via de Hoenderlose weg Otterlo weer binnen. Ze hebben nauwelijks motorvoertuigen, maar meer dan voldoende Pfanzerfausten, machinegeweren, pistolen en munitie. En nog belangrijker; ze hebben de bereidheid zich dood te vechten. Ze willen per se doorbreken naar hun hoofdkwartier in Rhenen.

Chaos: zelfs legerkoks grijpen wapen

De Canadezen worden compleet verrast. Iedereen, zelfs de koks, krijgt een wapen in handen gedrukt en moet meevechten. Het wordt in het donker een heftige en chaotische strijd, vaak van man tegen man.

'Moeder was bezig om de tafel te dekken voor het avondeten, ik zie nog zo de borden van het servies voor me', vertelt Riek van Aalst. 'Er stond een Canadese tank op de oprit naast ons huis en die begon te schieten op de Duitsers aan het eind van de straat. Alle ruiten vlogen er uit. Vader zei: vlug naar de kelder, en daar hebben we de hele nacht gezeten, te midden van alle herrie.'

Redding vanuit Park De Hoge Veluwe

Rond zes uur ’s ochtends brengt toeval de beslissing. Canadese kanonniers in de omgeving van de Hoenderloseweg kunnen hun stellingen niet meer houden en wijken uit naar de Houtkamp, omdat daar een ander legeronderdeel moet liggen. Ze verdwalen en komen in Nationaal Park De Hoge Veluwe zes Engelse Churchill-tanks tegen. Die tanks kunnen met hun kanonnen en mitrailleurs, samen met Canadese vlammenwerpers, het tij keren.

De tekst gaat verder onder de foto:

Bevrijders op de Damakkerweg ten westen van Otterlo - foto Gemeentearchief Ede

'Opeens reed er een grote tank van de bevrijders over de Damakkerweg', schrijft evacué mevrouw Van Kesteren in haar dagboekje. 'De Duitsers stelden zich verdekt op achter de houtwal langs het weiland en richtten hun wapens op de tank. Voor de Duitsers kans kregen te schieten, schoten de bevrijders door de houtwal waarachter de Duitsers zaten. Wij doken vlug weg, achter de muur.'

Mevrouw Van Kesteren vertelt verder: 'Toen het stil was en we door de kapotte raampjes keken, zagen we de Duitsers liggen. Al de munitie die ze op hun lichaam meedroegen, was ook ontploft en daardoor waren ze erg verminkt. Eén jonge militair leefde nog. Eén van de jongens vroeg hem of hij geestelijke bijstand wilde. Hij zei dat hij daar geen behoefte aan had, hij stierf voor de Führer en het vaderland.'

Uiteindelijk is de Slag om Otterlo geen succes voor de geallieerden. Behalve alle gesneuvelden - 26 aan geallieerde kant, 90 Duitsers en 4 burgers, – bereiken een paar honderd Duitsers toch hun hoofdkwartier in Rhenen.

Zie ook: Kröller-Müller Museum als noodhospitaal, Canadese tank parkeert op Van Gogh

Meer over de bevrijding van Otterlo vanavond in het programma '75 Jaar Vrijheid, in het spoor van de bevrijders'. De serie is tot en met 30 april om 17.35 uur te zien bij Omroep Gelderland. Ieder uur herhalingen.