NIJMEGEN - Het was geen feest als het om eten en drinken ging in de Tweede Wereldoorlog. De hoeveelheid en variatie aan ingrediënten liep in de loop van de oorlog sterk terug. Daardoor werden mensen vindingrijk en gingen ze flexibel met voeding om. Culinair historicus Manon Henzen deelt de komende weken elke dag een recept van een bijzonder gerecht uit de Tweede Wereldoorlog. Vandaag: een eenpansgerecht.
Niet alleen bepaalde ingrediënten waren niet of lastiger verkrijgbaar, ook brandstof werd schaars. Dit had grote invloed op kooktechnieken. Voor de Tweede Wereldoorlog werden aardappelen en groenten veel langer gekookt dan dat wij nu gewend zijn (aardappelen 45 minuten, sperziebonen ruim 30 minuten!).
Het devies werd nu om groenten korter te koken of rauw te eten. Komkommer, wortel, knolselderie en tomaat werden voorheen voornamelijk gestoofd of gekookt. Nu verschenen er tips om er rauwe salades van te maken of om rauw op brood te eten.
Een eeuwenoud ingenieus kookmiddel dat weer in ere hersteld werd, was de hooikist. Het was een houten kist gevuld met (vaak in stof verpakt) hooi. Hooi isoleert namelijk goed. Zo kon je groenten bijvoorbeeld kort koken en vervolgens in de hooikist zetten. Door de isolerende werking gaarde de groenten heel langzaam door en bespaarde je dus brandstof.
Recept eenpansgerecht
Benodigdheden:
100 gram bruine bonen
250 gram uien
250 gram tomaten
1 kilo aardappelen
2 eetlepels verse kruiden (bijvoorbeeld peterselie, paar takjes tijm, paar blaadjes salie of een takje rozemarijn)
2 theelepels zout
1 eetlepel boter, naar wens
Bereiding:
Laat de bruine bonen een nacht weken in koud water. Doe de bonen met schoon water in een pan en breng aan de kook.
Laat 10 minuten koken en zet de pan met de deksel goed gesloten dan in de hooikist. Laat de bonen in circa 3 uur bijna gaar worden. Heb je geen hooikist, wikkel de pan dan stevig in een slaapzak of je dekbed!
Maak de uien schoon en snijd ze in vieren. Maak de tomaten schoon en snijd ook in vieren. Was de aardappelen goed schoon en snijd in stukken ter grootte van een dobbelsteen. Hak de verse kruiden fijn.
Haal de pan met bonen uit de hooikist en breng opnieuw aan de kook. Voeg ui, tomaat, aardappel, kruiden en zout toe en breng weer aan de kook.
Laat 5 minuten koken en zet de pan dan weer goed afgesloten in de hooikist. Laat het eenpansgerecht circa 1,5 uur staan, totdat de aardappels gaar zijn.
Roer eventueel tenslotte een lepel boter door het eenpansgerecht, zoals dat in het recept uit 1943 werd gedaan.
Manon heeft het tot haar missie gemaakt om culinaire geschiedenis op de kaart te zetten, omdat zij het bijzonder jammer vindt dat er zoveel mooie ingrediënten, smaakcombinaties, recepten, kooktechnieken en kennis verloren zijn gegaan. Benieuwd naar meer historische recepten van Manon Henzen? U vindt ze hier.
