ZELHEM - In de nacht van 31 maart op 1 april krijgen de Engelse troepen rond Varsseveld het bevel op te rukken richting Halle. Maar dat vermoeden de Duitsers ook. Ze betrekken stellingen langs de Landstraat en de Varsseveldseweg. Een tegenvaller is dat een autobus die versterkingen moet brengen door de geallieerden in brand wordt geschoten. Maar met de moed der wanhoop wachten ze de komst van de Engelsen af.
De geallieerde opmars gaat vlot, tot vlak voor Halle. Daar worden ze onder vuur genomen door de Duitsers. Na een kort vuurgevecht trekken die zich terug, maar steken nog wel de boerderij van de familie Ter Horst in brand. Daar liggen voorraden opgeslagen die ze niet in Engelse handen willen laten vallen.
Bevrijders worden begroet bij Zelhem, foto Oud Zelhem
'Het drong toen pas goed tot ons door hoe dicht de bevrijding nabij was', schrijft smid Wisselink in zijn dagboek. 'Alle waardevolle dingen werden in de kelder gebracht, waar men, zonodig, ook kon slapen. De Duitse soldaten deden zeer gejaagd. Deze laatste dag werd er geroofd wat kon: paarden, wagens, fietsen, alles om nog maar weg te komen. Een soldaat kwam de smederij inzetten en schreeuwde: Fahrrad haben! Toen dat niet vlug genoeg ging, liep hij door het huis naar de deel, greep de fiets en weg was hij'.
Tegenstand
Vlak na Halle, op het kruispunt Halseweg en Halle Heideweg zorgt een fanatieke Feldwebel, Helmut Dohler, voor oponthoud. Hij heeft zich verschanst met een machinegeweer en enkele Panzerfausten. Dohler opent het vuur, maar dat is meteen zijn laatste salvo. Een Britse tanks vuurt terug en ruimt die tegenstand al vlot uit de weg.
Een deel van de geallieerden gaat daarna richting Ruurlo, een ander deel stoomt op naar Zelhem, waar ze in het Pelikaanbos slaags raken met nog enkele Duitse eenheden. Boerderij De Roskam gaat daarbij in vlammen op.
Rond het middaguur trekken vanuit verschillende richtingen Britse en ook Canadese geallieerde troepen door het centrum van Zelhem. Her en der zijn er nog Duitse verzetshaarden die uit de weg moeten worden geruimd, maar de meeste Duitsers kiezen eieren voor hun geld. Alle 200 Duitse krijgsgevangenen worden bijeengebracht op wat nu de velden van de Voetbalvereniging Zelhem zijn.
Lange stoet
Naar schatting passeren die Eerste Paasdag minstens 50.000 Poolse, Canadese en Britse manschappen en misschien wel meer dan 15.000 voertuigen.
Wisselink: 'Direct gingen we naar buiten en zwaaiden tegen de wagens, die al maar door reden. Tegen de morgen gingen we naar bed; toen wij weer opstonden, altijd maar wagens, wagens en nog eens wagens. Dit duurde beide paasdagen door. Tweede paasdag, 's middags, kwam er een opstopping van oorlogsmaterieel'
De geallieerden hebben voor zover bekend geen verliezen geleden, aan Duitse kant sneuvelen ongeveer twintig man. Een grote groep Canadezen blijft na 1 april 1945 nog weken lang te gast in Zelhem, in een tentenkamp aan de Ruurloseweg, net buiten het dorp.
'Wat in jaren niet gezien was, zag men weer', aldus Wisselink. 'Mensen getooid met oranje en hier en daar de Nederlandse vlag. De eerste bevrijders hadden van alles bij zich, zeep, chocolade voor de kinderen, die werd ook wel geruild voor eieren'.
Meer over de bevrijding van Zelhem in '75 Jaar Vrijheid, in het spoor van de bevrijders'.
Vanaf maandag 6 april kunt u bij Omroep Gelderland het hele verhaal van de bevrijding volgen. De serie '75 jaar vrijheid: in het spoor van de bevrijders' is tot en met 30 april elke maandag, dinsdag, woensdag en donderdag (behalve Koningsdag) om 17.35 uur te zien bij Omroep Gelderland. Ieder uur herhalingen.
Kijk op gelderland.75jaarvrijheid.nl/route wanneer de uitzending over jouw woonplaats gaat.
