VARSSEVELD - Geef de namen een gezicht, zo heet het nieuwste project van het Nationaal Onderduikmuseum Aalten in samenwerking met de Oorlogsgraven Stichting. Op een speciale site komen de persoonlijke verhalen en geschiedenis van de 46 mannen op 2 maart 1945 even buiten Varsseveld gefusilleerd werden.

In de vroege ochtend van 2 maart 1945 worden in een veld bij het Rademakersbroek, even buiten Varsseveld, 46 zogeheten 'Todeskandidaten' door de Duitsers doodgeschoten. Het is een wraakneming voor de moord door het verzet op 4 Duitse soldaten.

Het drama begint in boerderij De Bark, even buiten Varsseveld, waar de gelijknamige verzetsgroep zich schuilhield, samen met een aantal onderduikers en geallieerde piloten. Als op 25 februari drie Duitse soldaten de boerderij binnendringen gaat het fout. De verzetsgroep heeft geen andere keuze dan de drie soldaten gevangen te nemen. Ook een vierde Duitser, die buiten bij een auto wacht, wordt gevangen genomen.

Geen andere keuze dan de dood

Daarna volgt de hamvraag: wat te doen met de vier gevangenen? Want ze vormen een levensgrote bedreiging voor de verzetsgroep. Besloten wordt de vier op te hangen en daarna een ongeluk in scène te zetten. De vier lichamen worden in de auto gezet die vervolgens op de weg tussen Varsseveld en Aalten tegen een boom wordt gezet en in brand wordt gestoken. Het moet een ongeluk lijken, maar een Duitse patrouille stuit korte tijd later op de slechts gedeeltelijk verbrande auto. Sporen op de lichamen wijzen uit dat er geen sprake is van een ongeluk.

Todeskandidaten

Omdat er geen enkele aanwijzing is richting de verantwoordelijken, worden 46 gijzelaars uit de Doetinchemse gevangenis De Kruisberg, zogenoemde 'Todeskandidaten', opgehaald.naar een tarweveld bij Varsseveld gebracht en daar geëxecuteerd. Onder hen belangrijke verzetsmannen als Dionisius Dirk Bakker (65) uit Nunspeet, drijvende kracht achter het Verscholen Dorp op de Veluwe en gemeenteambtenaar Wouter van Dam (39), grondlegger van het verzet in Harderwijk, die met vervalste persoonsbewijzen tientallen mensen het leven redde.

Museum Oorlogscollectie '40-'45 heeft een pamflet waarin de executie is beschreven, tekst gaat verder onder de video:

Geef de namen een gezicht

De website van De 46 van het Rademakersbroek geeft achtergrondinformatie over de executie en toont wie deze mannen waren: hun ouders, verzets-kameraden en geliefden. Al jaren werken Verhalenvangers van het Nationaal Onderduikmuseum aan het vergaren van informatie over de vermoorde mannen. In het kader van het Jaar van Verzet is onderzoeker en nabestaande Kirsten Zimmerman gevraagd het museum te ondersteunen bij deze zoektocht. Met als titel: ‘Geef de namen een gezicht’ en met steun van het vfonds en het ministerie van VWS is het doel de mannen letterlijk een gezicht te geven.

TV Gelderland zond in 2015 een reportage uit over het drama en de herdenking: