OHRDRUF - Op 4 april 1945 bevrijden Amerikaanse troepen het concentratie- en dwangarbeiderskamp Ohrdruf in de buurt van Gotha. Het is de eerste confrontatie van de Amerikanen met deze realiteit van het nazi-bewind. En dat laten ze zien ook. (NB: Dit artikel bevat schokkende foto's)
Dat de kampen er waren wisten de geallieerden al vroeg in de oorlog, wat er gebeurde wisten ze ook. De directe confrontatie met de onvoorstelbare realiteit kwam in 1945, tijdens het oprollen van het Reich. De Russen, die sinds de Duitse inval van 1941 al hadden ervaren waar de rassenwaan van de nazi's toe leidde, bevrijdden in januari 1945 onder meer het concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz. De beelden van wat ze daar aantroffen schokten de wereld. En die schokgolf werd alleen maar groter.
Voor de Amerikanen komt de eerste confrontatie op 4 april 1945, als de 4e Pantserdivisie en de 89e Infanteriedivisie het concentratiekamp Ohrdruf onder Gotha bevrijden. Ohrdruf was eind 1944 ingericht als werkkamp, een satellietkamp van Buchenwald, waar de gevangenen onder de meest extreme omstandigheden waren gehuisvest en dwangarbeid moeten verrichten. Het onderkomen van de tienduizenden gevangenen bestond uit barakken met stro op de grond. 'Vol luizen en bloed'. aldus een ooggetuige. Sanitair en medische verzorging waren er niet. Het kamp werd gerund door de SS.
Eisenhower (met pet) en zijn generaals (met rechts in de rij Patton) bekijken een brandstapel - publiek domein
Het werk dat de gevangenen verrichtten was zwaar, maar zonder duidelijk doel: tunnels graven die mogelijk bedoeld waren als ondergrondse productiefaciliteiten voor raketten of konden dienen als schuilplaatsen voor vertegenwoordigers van het ineenstortende regime. Feit is wel dat vele duizenden dwangarbeiders bezweken door ziekte en ondervoeding of door de SS werden vermoord als ze niet meer tot werken in staat waren.
Met het naderen van de Amerikanen proberen de Duitsers de sporen van hun misdaden zoveel mogelijk uit te wissen. Gevangenen moeten tijdens zogenoemde dodenmarsen te voet naar Buchenwald of worden met duizenden in het kamp vermoord. Daarna doen de bewakers nog een poging de lijken te verbranden of met zuur te vernietigen.
GI's bekijken een galg in het kamp - publiek domein
En dat is wat de Amerikanen bij binnenkomst van het kamp aantreffen: opgestapelde halfvergane lichamen of verbrande lijken op enorme brandstapels. Die zijn er nog steeds als een week later de geallieerde bevelhebber Eisenhower een bezoek brengt aan het kamp, in het gezelschap van zijn generaals Patton en Bradley. Eisenhower laat journalisten, filmploegen en leden van het Amerikaans congres komen om het Amerikaanse publiek een beeld te geven van de nazi wreedheden.
Overal lichamen - publiek domein
Eisenhower schrijft later dat Patton, toch een houwdegen eerste klas, een aantal plekken in het kamp bewust oversloeg. 'Een van de meest weerzinwekkende plekken die ik ooit heb gezien', schreef Patton later in zijn dagboek.
Het zou niet de laatste plek blijven.
