APELDOORN - Zaterdag 4 november 1944, het is wisselend bewolkt. De hele dag is het onrustig in de lucht boven Apeldoorn, vooral met jachtvliegtuigen. Omstreeks 16.15 uur duiken twaalf Tyfoons, geallieerde jachtbommenwerpers, van grote hoogte omlaag en openen de aanval op het noordelijke koetshuis van paleis Het Loo, het hoofdkwartier van de Waffen-SS. De raketten vernietigen het gebouw en een aantal Nederlandse SS'ers komt om. De Nederlander Robbie van Zinnicq Bergmann is één van de piloten die de aanval uitvoert.

Het vernielde gebouw op een vooroorlogse ansichtkaart - CODA Archief

De geallieerden hebben er lucht van gekregen dat Paleis het Loo niet alleen in gebruik is als militair ziekenhuis, maar dat het noordelijke paviljoen van de stallen een hoofdkwartier is van de Waffen-SS. Dat willen ze uitschakelen, maar het is wel een precisieklus omdat in het zuidelijke paviljoen gezinnen wonen die niet het slachtoffer van de aanval mogen worden.

Jaap van Ommen, in 1944 ondergebracht bij een bakker aan de Loseweg, heeft de vliegtuigen gezien die het paviljoen bij Paleis het Loo bestoken:

Om de actie een succes te maken moet de Duitse luchtafweer afgeleid worden, dat doen de Typhoons door in de omgeving ook andere doelen aan te vallen. De luchtafweer weet één vliegtuig neer te schieten, het stort vlak bij het koetshuis neer en piloot David Wallace komt om. Radio Oranje bericht in de avond van 4 november al gedetailleerd over het succes van de aanval. Na de oorlog wordt het noordelijke paviljoen van de Koninklijke Stallen niet herbouwd.

Midden in de foto is goed te zien dat daar een paviljoen ontbreekt - CODA Archief

Hoofdkwartier van Seyss-Inquart

Ooggetuige A.A. Bloem schrijft in de avond van 4 november 1944 in zijn dagboek: "We hebben van hier af gezien hoe een tiental Engelse 2-motorige toestellen doken van grote hoogte en bommen hebben gegooid op het Loo. Tussen de gedenknaald en het paleis zijn ze terechtgekomen. Bij station ´Het Loo´ stond een munitietrein. Aan de Loolaan woont nu de rijkscommissaris Seyss Inquart. Wat het doel is geweest weet men niet." 

Seyss-Inquart is na Dolle Dinsdag uit Den Haag gevlucht en heeft zijn hoofdkwartier in aan de Apeldoornse Loolaan opgeslagen. Zijn kantoor en de bunker eronder zijn een ander doel van de aanval, maar dat wordt niet geraakt. Een paar huizen in de buurt helaas wel. Het dagverslag van de Luchtbeschermingsdienst bericht over een voltreffer op de Loseweg 120 en 144 en veel schade door beschieting met boordwapens. Dagboekschrijver A.A. Bloem: "Hierbij vielen een achttal doden. Hier komen de gewonden nog bij alsmede een aantal kapotgeschoten huizen, als gevolg van deze aanval. Daar ze ook met mitrailleurkogels geschoten hadden was één huis letterlijk doorzeefd. De mensen die gedood zijn met deze aanval zijn allemaal op de straat gedood. In de huizen geen." Andere bronnen hebben het over drie of vier doden. 

Bekijk het item uit 75 jaar vrijheid, op weg naar 2020 over de bunker van Seyss-Inquart:

Robbie en Tiffy

De Nederlandse piloot mr. Robbert Jacques Emile Marie, Robbie, van Zinnicq Bergmann raakt in de meidagen van 1940 bij de cavalerie gewond. Met een gebroken been wordt hij opgenomen in het ziekenhuis. Als hij beter is probeert hij uit Nederland te vluchten. Zijn eerste poging mislukt, maar daar weet hij toch te ontkomen en na uitgebreide omzwervingen in Londen terecht te komen. Daar ontmoet hij koningin Wilhelmina, die een zwak heeft voor de jonge mannen die met gevaar voor eigen leven uit Nederland vluchten om vanuit Engeland tegen de Duitsers te vechten. Wilhelmina regelt dat hij bij de RAF, de Britse luchtmacht, als piloot aan de slag kan. 

Robbie van Zinnicq Bergmann als piloot - Publiek Domein

Robbie van Zinnicq Bergmann vliegt in verschillende toestellen: de Spitfire, de Hurricane en de Typhoon. De Tiffy, zoals hij de Typhoon liefkozend heeft genoemd en het toestel waarmee hij de Koninklijke Stallen in Apeldoorn heeft aangevallen, is zijn favoriet. Bijzonder is dat Van Zinnicq Bergmann na de oorlog op Het Loo gaat werken. In 1945 vraagt koningin Wilhelmina hem de opvolger van Erik -Soldaat van Oranje- Hazelhoff Roelfzema te worden, als haar persoonlijke adjudant. Die baan neemt hij aan en twee jaar later wordt hij gepromoveerd tot hofmaarschalk. Dat blijft hij tot 1980, in 2004 overlijdt hij in Vorden.

Robbie van Zinnicq Bergmann (in uniform) als hofmaarschalk - apeldoornendeoorlog.nl 

De aanval op de stallen van Het Loo beschrijft hij in zijn boek Het doel bereikt, waarvan hij in 1990 het eerste exemplaar heeft overhandigd aan prins Bernhard op de plek waar het hoofdgebouw stond dat Van Zinnicq Bergmann heeft helpen vernietigen. Op de Koninklijke Stallen hangt ook een plaquette die aan de aanval en de bijzondere rol van Robbie van Zinnicq Bergmann herinnert. 

Lees- en luistertips:

In 2004 heeft de RVU de radiodocumentaire Robbie en Tiffy uitgezonden over de liefde tussen Robbie van Zinnicq Bergmann en zijn lievelingsvliegtuig, de typhoon, Die is hier terug te luisteren.

Op de site apeldoornendeoorlog.nl staat een verhaal over de gebeurtenissen op 4 november 1944.