NIJKERK - Het is een even bizarre als meelijwekkende stoet van fietsen, handkarren en boerenwagens die in de winter van 1945 aan de filmcamera van Cecile Schueler in Nijkerk voorbijtrekt. Vanuit het raam boven haar fotowinkel aan de Langestraat filmt zij de hongertochten: wanhopige westerlingen op weg naar het oosten in de hoop daar voedsel te vinden.

Het is januari 1945 en de nood in het hongerende westen is hoog. Door de spoorwegstaking in combinatie met de strenge winter is de aanvoer van voedsel en brandstof tot vrijwel nul teruggelopen. Er rijden geen treinen en als wraak heeft Reichskommisar Seyss Inquart ook het vervoer van voedsel en brandstof over water verboden. Als duidelijk wordt dat er acute hongersnood dreigt staat Seyss het vervoer over water weer toe. Te laat: want inmiddels is de vorst ingetreden. Rond Kerst 1944 is het IJsselmeer onbevaarbaar.

De inwoners van de Randstad moeten zelf op zoek naar voedsel. Tochten die zich aanvankelijk beperken tot Noord- en Zuid Holland, maar in januari is ook daar steeds minder te vinden. In januari reiken de tochten tot in het oosten en noorden van het land. De Langestraat wordt de levensader voor het hongerende westen.

Bekijk de beelden. De tekst gaat daaronder verder.

Op de beelden zien we de hongertrekkers terugkomen. Op zwaarbeladen fietsen en handkarren, in jute zakken en koffers wordt de kostbare vracht vervoerd. Het merendeel vrouw. Vrouwen van wie de mannen bij een razzia zijn opgepakt, te werk gesteld in Duitsland of ondergedoken om die te werkstelling te voorkomen.

Onbedoeld filmt Schueler geschiedenis. Haar film het enige beeld bij verhalen die we allemaal kennen over koffers, fietsen met houten banden en boeren die soms woekerprijzen vragen voor een klein beetje voedsel.

Wat de hongertrekkers niet weten is dat hun lijdensweg nog tot april zal duren. Pas dan wordt er, op aandringen van de Nederlandse regering, voedselhulp gestuurd aan het hongerende westen. Operatie Manna en operatie Chowhound, de dropping van voedsel rond den Haag, Amsterdam en Utrecht. En nog later operatie Faust waarbij immense hoeveelheden voedsel via de corridor Wageningen – Grebbeberg naar het westen van het land worden gebracht.