ZUTPHEN - Hij verdiende zijn bijnaam niet zomaar, de in 1911 geboren Ludwig Heinemann. De Duitser, chef van de SS in Zutphen, stond bekend om zijn nietsontziende wreedheid en was verantwoordelijk voor meerdere executies in onder meer Zutphen en Gorssel. Hij was de eerste Duitse oorlogsmisdadiger die na de oorlog in het kader van de Bijzondere Rechtspraak ter dood werd veroordeeld en gefusilleerd. De eerste Nederlander was de propagandist en landverrader Max Blokzijl.
In Nederland werd de doodstraf in 1870 afgeschaft, voor het strafrecht wel te verstaan. In het militaire- en oorlogsstrafrecht bleef de doodstraf een optie. Met de oorlog in zicht diende zich de vraag aan wat er moest gebeuren met plegers van hoog- en landverraad, maar daar bleef het bij. In de chaos van van de meidagen waren er drie officiële veroordelingen volgens het Militair Strafrecht van onder meer de van desertie verdachte sergeant Chis Meijer. Een omstreden zaak die na diverse publicaties over de gang van zaken meermalen leidde tot de roep om rehabilitatie. Tot een officiële rehabilitatie is het tot op heden niet gekomen.
Tegemoetkomen aan wraakgevoelens
Tijdens de oorlog kwam de doodstraf weer ter sprake als middel om de - juist ingeschatte - behoefte aan een 'bijltjesdag' in goede banen te leiden. Aan de andere kant was het niet de bedoeling dat er een overmaat aan doodstraffen zou worden uitgesproken als het land eenmaal was bevrijd en de oorlogsmisdadigers, verraders en collaborateurs waren opgepakt. De Bijzondere Rechtspleging werd belast met de opsporing en vervolging.
Van de tienduizenden Nederlanders die werden veroordeeld, kregen er 154 de doodstraf onder wie ook een aantal Duitsers. Uiteindelijk telde de lijst daadwerkelijk uitgevoerde doodstraffen 39 namen.
De eerste Nederlander die voor het vuurpeloton kwam, was Max Blokzijl. Blokzijl een journalist die na de opkomst van Hitler een overtuigd nationaal-socialist was geworden en dat na de Duitse inval niet onder stoelen of banken stak tijdens zijn vele radioredes. Die hadden volgens de aanklager maar een doel: 'het breken van het geestelijk verzet van het Nederlandse volk en het ontrouw doen worden van dat volk aan de gemeenschappelijke geallieerde zaak'. Blokzijl werd op 16 maart 1946 op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd,
Verraad en collaboratie
Onder de andere veroordeelden die daadwerkelijk zijn geëxecuteerd, waren Nederlandse SD'ers, foute politiemannen, verraders van verzetsgroepen, zogeheten 'Jodenjagers', de Duitse SS--chef Rauter en NSB-leider Mussert.
De enige vrouw op de lijst is de Joodse verraadster Ans van Dijk (foto - wiki) die zo'n 200 Joden en hun helpers aan de Duitsers zou hebben verraden. Zij is op 14 januari 1948 terechtgesteld.
In 1983 verscheen in de Grondwet dat de doodstraf niet mag worden opgelegd. In 1990 verdween de straf uit de betreffende wetten.
