FÜRSTENBERG/HAVEL - Op 23 april en de daaropvolgende dagen worden honderden Nederlandse vrouwen gered uit concentratiekamp Ravensbrück. Dat gebeurt als onderdeel van een groots opgezette actie van het Zweedse Rode Kruis en de Deense regering, aanvankelijk alleen bedoeld om Scandinavische gevangenen naar Zweden te brengen, maar andere nationaliteiten volgen.
De reddingsactie komt op een moment dat in Duitsland vele tienduizenden kampgevangenen worden blootgesteld aan zogenoemde dodenmarsen en de Duitsers hun uiterste best doen de sporen van hun wandaden uit te wissen. De initiatiefnemer is graaf Folke Bernadotte, op dat moment vice-president van het Zweedse Rode Kruis. Begin 1945 begon hij onderhandelingen met SS-voorman Heinrich Himmler met als doel om Deense en Noorse gevangenen uit de Duitse kampen naar het neutrale Zweden te brengen.
Ook andere nationaliteiten krijgen hulp
De onderhandelingen leidden er toe dat de Scandinavische gevangenen werden verzameld in kamp Neuengamme bij Hamburg en vandaar naar Zweden gebracht in speciaal voor de actie beschilderde bussen. Later kreeg het Zweedse Rode Kruis ook toestemming om ook gevangenen van andere nationaliteiten uit andere kampen te evacueren, onder wie de Nederlandse vrouwen van Ravensbrück. Vanuit dat kamp zijn uiteindelijk zo'n 7000 vrouwen bevrijd, gevoed en naar Zweden gebracht.
Foto: publiek domein
De colonnes bussen, ambulances en taxi's legden flinke afstanden af om gevangenen op te halen. Een van die colonnes haalde ruim 400 Scandinavische Joden op uit kamp Theresiënstadt in het toenmalige Tsjechoslowakije. Ook Dachau en Mauthausen kregen bezoek van de witte Bussen.
Duizenden doden bij aanval
Incidenten waren er ook: op 18 april wordt een konvooi beschoten door geallieerde jachtvliegtuigen. Ook bij andere aanvallen vallen doden en gewonden, maar de bussen rijden door. Het ernstigste incident doet zich voor op 3 mei 1945 als het schip de Cap Arcona, een Duits passagiersschip stampvol gevangenen uit kamp Neuengamme door de RAF tot zinken wordt gebracht. Bijna alle 7.500 opvarenden komen om. Onder de slachtoffers zijn ruim 270 Nederlanders. Hoofdzakelijk verzetsstrijders, maar ook mannen die werden weggevoerd bij de razzia van Putten.
Vrouwen uit Ravensbruck wachten op de bussen: de witte kruisen op de rug geven aan dat het om gevangenen gaat - publiek domein
De actie met de Witte Bussen redde het leven van ruim 15.000 gevangenen, zo'n 7800 Scandinaviërs en 7.550 andere nationaliteiten.
