ARNHEM - We zagen hem al voorbij komen in de uitzending over de 9-jarige Siebe uit Arnhem die zijn kistje met voorwerpen en onderscheidingen uit de Tweede Wereldoorlog koestert: de metalen 'krekel' of 'klik-klak' die ook vandaag de dag in allerlei vormen nog een leuk speelgoedje is. Een metalen behuizing met een verend plaatje dat een klikkend geluid maakt als je er op drukt.
De krekels waren en zijn nog steeds een geliefd speelgoedje om eens flink lawaai mee te maken. En waar sommige ouders horendol werden en worden van de apparaatjes, hebben ze in de Tweede Wereldoorlog menig leven gered. Siebe vertelt trots over de zijne in de uitzending van 75 jaar bevrijding, op weg naar 2020 van Omroep Gelderland.
Communicatie in het donker
Het was de Amerikaanse generaal Maxwell D. Taylor die na de landingen op Sicilië in 1943 inzag dat het voor parachutisten van levensbelang is te kunnen communiceren in vijandig gebied onder de moeilijkste omstandigheden. Want oriënteer je maar eens als je net bent neergekomen in het donker op onbekend terrein, zonder te weten waar je makkers zijn. En of die donkere schim even verderop misschien niet de vijand is. En dus bestelde hij bij een Britse firma duizenden metalen 'crickets' als communicatiemiddel voor de mannen van zijn Amerikaanse 101e Airbornedivisie, de 'Screaming Eagles'.
Iconisch is bovenstaande scène uit de film The Longest Day (1962) waarin kolonel Ben Vandervoort, gespeeld door John Wayne, aan de vooravond van D-Day een hal vol para's, die druk kabaal maken met hun speeltjes, instrueert over het gebruik ervan. 'Je leven kan er van afhangen', aldus Vandervoort, 'omdat je in het donker niet weet wie die vent is die je even verderop in de bosjes hoort'. Als dat gebeurde moest een para één keer klikken. En die ene klik moest worden beantwoord met twee klikken. 'One click must be answered bij two clicks. If there's no answer: hit the dirt and open fire'. Oftewel: hoor je niks, schiet er dan maar op los.
En dus werd er wat afgeklikt in de nacht van 5 op 6 juni 1944 op het Normandische schiereiland Cotentin, nadat daar duizenden paratroopers waren gedropt. Vaak ging het goed, maar veelzeggend is de scene uit The Longest Day waarin een para na het afgeven van één klik er twee terughoort, opgelucht opstaat en prompt wordt neergeschoten door een Duitser. De dubbele klik was niet afkomstig van een cricket maar van de grendel van een Duits Mauser-geweer. Maar of dat echt gebeurde of als dramatisch element is toegevoegd aan de film?
Trouwens: gewoon roepen kon natuurlijk ook. Op de dag van de landing bijvoorbeeld moest de kreet 'Thunder' worden beantwoord met 'Flash'...
En voor wie een cricket wil: ze zijn nog gewoon te koop.
