VELP - De achtjarige Janny van Oort ziet op zondag 10 september 1944 vanaf het achterbalkon van haar oudershuis een Mustang-jachtvliegtuig neerstorten op een woonhuis in Velp. Het meisje ziet de dan al dode piloot in de cockpit zitten. Bij de crash op woningen aan de Kerkallee vallen vijf burgerslachtoffers en worden diverse huizen zwaar beschadigd.

Het meisje van toen heeft het verhaal al die jaren voor zich gehouden. Pas bij een bezoek eind vorig jaar aan het Nationaal Militair Museum in Soesterberg waar ze een soortgelijk toestel zag staan begon ze met haar man oorlogservaringen te delen. Haar zoon was stomverbaasd en besloot op zoek te gaan naar de identiteit van de piloot. 

Neergeschoten door afweergeschut bij Westervoortse brug

Op zondag 10 september is de Amerikaanse piloot James (Jim) Neale Thorne met zijn Mustang (Mk. IIIb) vanaf een Belgisch vliegveld op weg richting Münster voor een gewapende verkenningsvlucht. In de omgeving van Arnhem wordt het dan waarschijnlijk laagvliegende toestel neergehaald door Duitse FLAK bij de Westervoortse brug. Thorne wordt dodelijk getroffen en het stuurloze vliegtuig scheert laag over Velp om zich uiteindelijk in de voorgevel van de woningen Kerkallee 58/60 te boren. Daarbij komen vijf personen om het leven, vader Jansen (bijnaam 'de kachelkop'), zijn twee gehandicapte zoons en nog twee personen, mogelijk kinderen. De Mustang verwoest ook het dak van het dubbele woonhuis Kerkallee 61/63. Ooggetuigen zien hoe de Duitsers brokstukken van het jachtvliegtuig bij elkaar zoeken. 

Ieder jaar zie ik zijn gezicht weer voor me

Janny van Oort kon het gezicht van de piloot die zo vlak voor haar langs scheerde nooit vergeten. Ieder jaar dacht ze aan de Amerikaan die in haar geboorteplaats was neergestort. Dankzij speurwerk van haar zoon Martin weet ze nu wie ze zag neerstorten op die 10e september 1944. 'Dat ontroert me. Eerst was het alleen nog iemand met een cap op, maar nu kan ik 'm aankijken, en bedanken !'.

 

'Skilful and resolute pilot'

Thorne is zoon van een rijke Amerikaanse familie uit Rye-Westchester in de staat New York. Hij wordt geboren op 11 oktober 1919, studeert vanaf 1938 aan Yale University, maar stopt om in 1941 in dienst te gaan bij Army Air Corps. In april 1942 wordt hij eervol ontslagen uit het Amerikaanse leger en meldt zich bij de Engelse Royal Air Force (RAF) waar hij opklimt tot pilot-officer. De luchtmacht omschrijft hem later als 'a skilful and resolute pilot' (bekwaam en doortastende piloot) en 'This officer has a notable operational record' (Deze officier heeft een opmerkelijke staat van dienst). 

Dik boek om James Neale niet te vergeten, voor Janny is de cirkel rond

Eind mei krijgt de familie in Amerika bericht van het overlijden van hun zoon in Nederland. James Thorne is dan al op 12 september begraven op Moscowa in Arnhem. Zijn familie laat een 345 pagina's tellend boek over hem schrijven met de titel 'Pilot Officer James Neale Thorne: R.A.F., D.F.C.1919-1944'. Het boek wordt in 1956 gepubliceerd en huisarts J.H. Binnerts uit Arnhem die het graf van Thorne met zijn vrouw heeft geadopteerd krijgt een exemplaar. Vader Thorne bezoekt in 1948 het graf van zijn zoon. Zijn handtekening staat onder de tekst in het boek: 'In loving memory of my son, James Neale Thorne'. In de grote tuin van zijn villa in de V.S. laat Samuel een 'memorial garden' met een gedenksteen aanleggen. Ook Janny heeft nu een exemplaar van het boek, en met een bezoek aan het graf op de sterfdag van James is voor haar de cirkel rond.

Vader Samuel Thorne op begraafplaats Moscowa. Foto uit boek.