HAMBURG - Op 24 juli 1943 start de Britse RAF met een reeks bomaanvallen op de Duitse havenstad Hamburg. De haveninstallaties en de wapenindustrie zijn in naam de targets, maar de gebruikte tactieken laten een andere agenda zien: het doelgericht zaaien van zo veel mogelijk dood en verwoesting. In die zin was de naam van de Britse operatie - Gomorra - veelbetekenend.
Samen met Sodom was Gomorra een Bijbelse stad die vanwege de verdorvenheid van haar inwoners door God in een regen van zwavel en vuur werd verwoest. In analogie met die geschiedenis koos Arthur Harris, de Britse bevelhebber van het Bomber Command van de RAF, Gomorra als naam van een reeks zware bombardementen op Hamburg. De bedoeling was dat de stad meerdere aanvallen te verduren zou krijgen en met de manier waarop dat gebeurde, bevestigde Harris zijn bijnaam 'Bomber' Harris.
Alles verwoestende aanvallen
Want ondanks dat de Britten hun bombardementen op de Duitse steden 'strategisch' noemden, gericht op het uitschakelen van industrie, spoorverbindingen en andere installaties die belangrijk waren voor de Duitse oorlogsinspanningen, waren de bombardementen voor een belangrijk deel gericht op het breken van het moreel van de Duitse bevolking. En hoe kon dat beter dan door het zaaien van totale verwoesting? Bovendien was een zeker revanchisme de RAF niet vreemd, kijkend naar wat de Duitse Luftwaffe eerder had aangericht in steden als Londen, Liverpool, Coventry maar ook in Rotterdam.
Bommentapijten
Harris stond aan de wieg van wat we tegenwoordig tapijtbombardementen noemen: niet het gericht aanvallen van specifieke doelen, maar het platgooien van hele stedelijke gebieden door grote aantallen zware bommenwerpers. Dat daarbij talloze burgerslachtoffers vallen geldt als een gegeven. De tactiek was een logisch gevolg van het feit dat de Britten 's nachts bombardeerden. Gericht bombarderen was in het donker een onmogelijkheid. Alternatief was het aanrichten van zo veel mogelijk verwoesting op de grond.
Arthur 'Bomber' Harris, rechts uitgebrande karkassen van huizen na de vuurstorm van 24 juli 1943 - publiek domein
Vuurstorm
En daarvoor had de RAF een uitgebreid arsenaal aan bommen ter beschikking. Hamburg bijvoorbeeld werd aangevallen met diverse soorten bommen die op de grond vuurstormen aanrichtten waarbij temperaturen van 800 graden celsius werden bereikt. De Lancasters hadden zware tonvormige luchtmijnen aan boord die boven de huizenblokken ontploften en de daken verwoestten, de zogeheten 'Blockbusters'. Daarna volgde een hagel aan brandbommen de huizenblokken in lichterlaaie zetten.
Een vuurstorm in wording: een Lancaster dropt een grote 'blockbuster' en en talloze kleinere brandbommen - publiek domein
Schuilen in dit inferno was onbegonnen werk. De intense hitte zoog alle zuurstof weg, ook uit de schuilkelders.
Hamburg zwaarst getroffen stad
Hamburg kreeg tot begin augustus 1943 meerdere van dit soort aanvallen te verduren, waarbij in totaal zeker 42.000 doden vielen. De aanval van de 24e juli alleen al kostte ruim 12.000 levens. Hamburg neemt daarmee op de lijst van zwaarst getroffen steden de eerste plaats in, gevolgd door Dresden met zo'n 29.000 slachtoffers.
Britse bioscoopfilm over de aanvallen:
De Duitse propaganda sprak van 'Bombenterror', een beeld dat na de oorlog ook aan geallieerde kant opgeld deed en een genuanceerder beeld opriep van de luchtoorlog, waarbij de Duitse burgerbevolking nadrukkelijk in beeld kwam als slachtoffer van een vernietigingsoorlog vanuit de lucht. Want hoe zwaar de bombardementen ook waren. De Duitsers herstelden de schade aan hun industrie vaak razendsnel. Wat achterbleef waren de vele tienduizenden burgerdoden op de grond. Een thema dat centraal staat in het museum onder de ruïne van de Nicolaikerk, net als bijvoorbeeld de Gedächtniskirche in Berlijn een 'Mahnmal' dat het besef wakker houdt aan de oorlog en het leed onder de bevolking.
