ORANIENBURG - Op 22 april 1945 wordt concentratiekamp Sachsenhausen bij Berlijn bevrijd door het Rode Leger. De Russen treffen er nog zo'n 3000 doodzieke en verzwakte gevangenen aan. Kort daarvoor hebben de Duitsers zo'n 33.000 gevangenen gedwongen tot een zogeheten dodenmars richting het noorden. Eerder al werden vele duizenden gevangenen per trein afgevoerd naar de vernietigingskampen Auschwitz en Majdanek en daar vermoord.
Het kamp werd in 1936 door de nazi's in gebruik genomen. Op dat moment werden er politieke tegenstanders en zogeheten 'Azozialen' opgesloten, zoals Roma, Joden, homoseksuelen en Jehova's getuigen. Na de Kristallnacht van 9 op 10 november 1938 werden 1800 Joden naar Sachsenhausen getransporteerd en in de weken daarna vermoord. Na het uitbreken van de oorlog kwamen ook krijgsgevangenen in Sachsenhausen terecht.
Medische experimenten
Sachsenhausen is mede berucht vanwege de medische experimenten die er werden uitgevoerd. Bij gevangenen werden opzettelijk grote wonden aangebracht om de genezing te bestuderen. Kinderen werden besmet met hepatitis B om de lichamelijke reacties te bestuderen.
Pathologisch lab waar het 'medische onderzoek' plaatsvond - foto Wikipedia
In het kamp hebben hebben tussen 1939 en 1945 zo'n 200.000 mensen gevangengezeten, waarvan er velen stierven door ziekte, uithongering, uitputting, marteling en executie. Schattingen van het aantal slachtoffers lopen uiteen van 30.000 tot 50.000. De website van het museum bevat een dodenboek met de namen van 20.000 bekende slachtoffers.
In Sachsenhausen zaten ook veel Nederlanders opgesloten onder wie de socialistische voorman Koos Vorrink en de Nijmeegse Engelandvaarder en verzetsstrijder Thys Risselada. Veel verzetsmensen werden vermoord, onder wie de Utrechtse verzetsheldin Truus van Lier. Een plaquette op het terrein herinnert aan hun lot. (foto Wikipedia)
Dodenmarsen
Met het naderen van de Russen moesten ruim 30.000 gevangenen naar andere kampen; lopend tijdens zogenoemde dodenmarsen of per trein. Tijdens die marsen kwamen zeker 6000 gevangenen om. De overigen werden achterhaald door de oprukkende geallieerden. De SS-bewakers hadden op dat moment al de benen genomen.
Na de oorlog namen de Russen het kamp in gebruik om politieke tegenstanders en oud-nazi's op te sluiten.
Tegenwoordig is Sachsenhausen een museum en oord van bezinning.
