NIJMEGEN - De V1 die op 18 februari 1945 dood en verderf zaaide in de Nijmeegse wijk Waterkwartier was een van de zowat 9000 vliegende bommen die sinds de eerste lancering, kort na D-Day in juni 1944 door de Duitsers zijn afgeschoten. Verreweg de meeste hadden Londen of Antwerpen als doel. Pas na de bevrijding van Zuid-Nederland werden ook hier doelen bestookt. Voor die tijd waren de inslagen het gevolg van onder meer technische defecten of sabotage.

De Vergeltungswaffe 1, zoals de officiële naam van de vliegende bom was, bedacht door propagandaminister Joseph Goebbels, werd in de beginjaren van de oorlog voor het eerst getest. De bom was onderdeel van een uitgebreid raketprogramma waarvan de eerste aanzetten al in de jaren '30 waren begonnen. De eerste V1 werd kort na de invasie in Normandië gelanceerd richting Londen en had een kerosinemotor met een kenmerkend geluid dat de komst van het ding al ruim van tevoren aankondigde. 

Eenvoudig mechanisme wijst de weg

De V1 had een geleidingssysteem met een gyroscoop en een aan een klein propellertje verbonden mechanisme dat aan de hand van het aantal omwentelingen de bereikte afstand berekende. Na het bereiken van een vooraf ingesteld aantal kilometers werd de brandstoftoevoer afgesloten, stopte de motor, kantelde het roer en dook de bom omlaag naar zijn doel. Tijdens de vlucht zette het mechanisme de explosieve lading, ruim 800 kilo, op scherp. 

Het kenmerkende brommende geluid zorgde op de grond voor onrust, angst en een golf van schietgebedjes.

In Tilburg bijvoorbeeld, waar de priester Peerke Donders werd aanbeden, prevelden de inwoners 'Heilig Peterke, gift 'm nog een meterke'. Want als de motor stilviel liet de klap niet lang op zich wachten. En duizenden Nederlanders hebben dat moment meegemaakt. 

Op de website Vergeltungswaffen.nl is een kaartje te zien met alle plekken waar in Nederland een V1 is ingeslagen. 

In totaal vuurden de Duitsers zo'n 9000 V1's af richting Londen en later ook Antwerpen toen de haven in geallieerde handen was. Maar zoals gezegd; veel van die V1 haalden hun doel bij lange na niet. Zo'n 2000 van de bommen kwamen in Nederland neer.

V1 offensief

Tijdens het zogenoemde V1-offensief op Londen kwamen zo'n 2400 V1's op Londen neer. In een periode van zo'n 80 dagen vielen meer dan 6000 doden en raakten meer dan 17.000 mensen gewond. 2400 van de ongeveer 8000 gelanceerde V1's bereikten Londen; de rest kwam verkeerd of te vroeg neer of werd neergehaald door de Britse luchtverdediging. 

De aanvallen kwamen als een schok voor de Britten die om strategische redenen en om het moreel hoog te houden niet scheutig waren met informatie over de gevolgen. Pas toen de omvang en de gevolgen van de Duitse aanvallen steeds duidelijker werden, verdween het beleid van 'secrecy' en verscheen de V1 in de bioscoopjournaals: 

De luchtdoelbatterijen haalden steeds meer 'Doodlebugs' neer, en ook de RAF liet zich niet onbetuigd. Piloten schoten de vliegende bommen uit de lucht, maar omdat al snel bleek dat zo'n actie ook voor de piloot slecht kon aflopen, veranderde de tactiek. Spitfirepiloten gingen naast een V1 vliegen en tikten met hun vleugel de V1 uit balans, waardoor die neerstortte; het zogeheten 'Wing tipping'. Toen de Duitsers daar lucht van kregen, plaatsten ze ontstekers op de vleugels van de V1, waardoor die ontplofte als een piloot de bom wilde 'tippen'.

Wing tipping - foto publiek domein

In west-  en oost-Nederland waren de lanceerplaatsen te vinden. De V1's werden afgeschoten vanaf vaste lanceerinstallaties de zogeheten Abschussrampen die verdekt stonden opgesteld in bebost gebied. De opvolger van de bom, de V2, had een mobiele installatie en was daardoor lastiger te vinden.  

Voor de productie van de V1's zetten de Duitsers dwangarbeiders in, met als gevolg dat veel V1's al in de fabriek werden gesaboteerd. 

 

 

 

 

Heeft u opmerkingen of aanvullingen op dit bericht? Mail dan met de redactie: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.