NIJMEGEN - Het Valkhofpark in Nijmegen was in september 1944 het toneel van felle gevechten tussen de Duitsers en de geallieerden die het, in het kader van Operatie Market Garden, op de Waalbrug hadden voorzien. Vanaf 1943 was het park door de Duitsers omgebouwd tot een magnifieke fortificatie met een uitgebreid loopgravennetwerk en drie bunkers. Twee daarvan zijn verdwenen; de derde en laatste die uitziet over de Waalbrug, lag decennia aan het oog onttrokken, tot een paar jaar geleden. Inmiddels is de bunker een publiekstrekker van de eerste orde en een monument voor de soldaten die in het park vochten en sneuvelden.

De bunker ging in oktober 2015 open voor het publiek met een expositie over de bevrijding van Nijmegen in september 1944. De bunker lag lange tijd onder het zand verscholen, maar werd aan de vergetelheid onttrokken door de vrijwilligers van de Stichting Valkhofbunker die hem weer toegankelijk wilden maken voor het publiek en de geschiedenis wilden vertellen van het Duitse vestingwerk. De mitrailleurbunker, met de Waalbrug in het schootsveld, was een van de drie bunkers in het park die daar vanaf 1943 door de Duitsers werden aangelegd om de brug te verdedigen tegen geallieerde aanvallen. De andere twee bunkers zijn na de oorlog gesloopt.

(Direct na de slag: Britse troepen in het veroverde park - foto: archief)

De Valkhofbunker ligt strategisch, onder het hoogste uitkijkpunt van het Valkhof dat op 20 september 1944, na dagen van vruchteloze pogingen, uiteindelijk door de Britten werd ingenomen tijdens bloedige man-tegen-man-gevechten tegen geharde SS'ers. Tegelijkertijd voerden de Amerikanen een eind stroomafwaarts de zogenoemde Waaloversteek uit waarna zij de Waalbrug van de Lentse zijde innamen. Pogingen van de Duitsers om daarna de brug alsnog op te blazen mislukten, omdat het ontstekingsmechanisme niet werkte. Het resultaat van sabotage door de Nijmeegse verzetsman Jan van Hoof. 

(Het front van de bunker, met graffiti en bijna schoon, weer een echte bunker)

Na de oorlog werden twee van de drie bunkers gesloopt. De zuidelijke bunker die ter hoogte van het viaduct over de Voerweg lag, werd in 1947 opgeruimd, in 1984 gevolgd door de oostelijke bunker die ter hoogte van de Barbarossa-ruïne lag. De noordelijke bunker, gelegen vlak naast de St. Nicolaaskapel, 'verdween' onder het zand. De ingang werd met puin en zand dichtgegooid, de facade verdween achter het groen en onder een dikke laag graffiti. Alleen een Duits anti-tankkanon aan de voet van de Belvédère bleef over als zichtbare herinnering aan de strijd van september 1944. 

In 2015 werd de ingang blootgelegd, waarna de bunker weer toegankelijk werd. Een eerste openstelling later dat jaar trok al veel geïnteresseerden. Vochtproblemen hielden de plannen tegen voor een meer permanente opening en het inrichten van een expositie over de geschiedenis van de bunker en de strijd in Nijmegen. Bovendien moest er ook nog wat verbouwd worden. In september 2016 ging de bunker 'permanent' open, wat neerkomt op ieder oneven weekend. 

In het nieuwe jaar start ons nieuwe historische programma 75 jaar vrijheid, op weg naar 2020. In een van de eerste afleveringen ziet u een reportage over de Valkhofbunker.