ELBURG - Vijf persoonlijke verhalen uit de oorlog, verteld aan de hand van bewaard gebleven brieven, foto's en een dagboek. Donderdagmiddag wordt de tentoonstelling 'Waarom schrijf je me niet?' geopend in Museum Sjoel in Elburg.
door Rik Kapitein
Vijftien vitrines vullen een ruimte in het museum. Elk van die vitrines is gevuld met oude brieven en foto's. 'Deze briefjes werden bijvoorbeeld uit de trein gegooid', vertelt Tom Bergstra van het museum.
'Mensen die vanuit Westerbork werden weggevoerd, hoopten dat het briefje dan nog bij de juiste persoon terecht zou komen. Maar hier hebben we ook brieven die mensen hebben gestuurd vanuit verschillende concentratiekampen', gaat hij verder.
Verhalen van vijf personen
De vijftien vitrines vertellen samen de verhalen van vijf personen: een joodse jongeman, een Duitse vluchteling en zijn Nederlandse vriendin, een verzetsstrijder en een joods pubermeisje. 'Van dat meisje, Wanda Verduin, hebben we bijvoorbeeld een dagboek', legt Piet Duizer uit.
Hij helpt als vrijwilliger mee bij het verhuizen en opbouwen van de tentoonstelling, die elke paar maanden ergens anders te zien is. 'Daarin lezen we hele typische puberdingen. Ze gaat op vakantie met vrienden, ze vindt jongens leuk, spreekt af met een vriendin, en verheugt zich op een dagje weg.'
Bekijk de video. De tekst gaat eronder verder.
Maar Wanda wordt opgepakt en gedeporteerd. 'En ook dat verhaal kunnen we helemaal volgen, omdat ze is blijven schrijven', vervolgt Duizer zijn verhaal. 'Hier heb je een kaart aan haar ouders, die ze vanuit het kamp waar ze met haar broer zat heeft geschreven.'
Op beeldschermen tussen de foto's en brieven wordt verteld over alles wat Wanda heeft meegemaakt. 'Dat doet steeds iemand uit onze tijd. Die legt ook de link met het heden.'
'De geschiedenis is nog steeds heel actueel'
Zo vertelt een Koerdische vluchtelingen over zijn ervaringen, die hij vergelijkt met de Duitse vluchteling. 'Want eigenlijk is de geschiedenis nog steeds heel actueel', vindt Bergstra. 'We vertellen hier de verhalen van vroeger, en geven daar veel informatie bij. Maar we willen ook mensen laten nadenken over de huidige tijd.'
Dat gebeurt onder meer in een stemhokje. Daar kunnen bezoekers antwoord geven op vijf stellingen. Moeten er strengere regels komen voor privacy op internet?, is een van de gestelde vragen. 'Als je nadenkt over het begin van de oorlog, dan zie je daar zeker een parallel in', legt Bergstra uit. 'Nederland had de administratie destijds erg goed op orde, waardoor het heel makkelijk was om joden te vinden en weg te voeren. Nu geven wij onze gegevens ook zomaar weg.'
De brieven geven een bijzonder beeld van het leven in een kamp, en van de censuur die de Duitsers toepasten. 'Ik ben wel niet meer zo dik', schrijft een man aan zijn vrouw. 'Daarmee bedoelt hij dat hij honger leidt', legt Duizer uit. 'Maar dat mag hij niet schrijven. Toch zie je dat hij zo positief mogelijk wil zijn, om de mensen in Nederland nog hoop te geven. Dat zie je in veel van die brieven.'
Het dagboek van Wanda, en de vele brieven en kaarten die de persoonlijke verhalen van de hoofdpersonen vertellen, zijn tot en met 14 maart te bekijken in Museum Sjoel in Elburg.
