SOBIBÓR - Sobibor, nu een verscholen plek in de Poolse bossen, op een steenworp afstand van het drielandenpunt Oekraïne, Wit-Rusland, Polen. Maar van begin mei 1942 tot 17 oktober 1943 is hier een vernietigingskamp van de nazi's: meer dan 170 duizend Joden zijn er vermoord, waaronder 34.295 Nederlanders. Op 14 oktober 1943 komen zo'n 300 Joodse gevangenen in opstand tegen de SS'ers en de Oekraïense bewakers. Daags na de opstand wordt het kamp opgeheven, ontruimd en met de grond gelijk gemaakt.
Er zijn zeker 170 duizend mensen in Sobibor vermoord, waaronder tien Joden uit Elburg. Vorig jaar hebben Elburgse jongeren een herdenking in Sobibor bijgewoond:
Negentien treinen vervoeren Joden uit Westerbork naar Sobibor in de lente en zomer van 1943. Zo ook Jules Schelvis, hij is één van de achttien Nederlanders die Sobibor overleven. Het kamp is namelijk maar met één doel gebouwd: snelle en totale vernietiging van de gedeporteerde Joden. Vrijwel niemand is een paar uur na aankomst van de trein bij het kamp nog in leven. Er zijn ook maar weinig gevangenen nodig om het kamp draaiende te houden. Zij moeten zorgen voor het dagelijks onderhoud van het kamp, assistentie verlenen bij het ombrengen van de Joden en de bezittingen van de doden sorteren.
Het belang van de opstand
Jules Schelvis schreef in zijn standaardwerk over het Sobibor: 'Het was voor het eerst in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, dat in een concentratie- of vernietigingskamp door samenwerkend Joods verzet twaalf SS'ers en twee Oekraïense bewakers werden gedood. Dit feit was van groot belang. Maar minstens zo belangrijk was het psychologisch effect dat ervan uitging; dat Joden in dergelijke omstandigheden in staat bleken te zijn, een aantal van hun doodsvijanden buiten gevecht te stellen."
Jules Schelvis - Publiek Domein
Zevenenveertig in opstand gekomen gevangenen weten te ontkomen. Op 17 oktober 1943 wordt het kamp ontruimd en met de grond gelijkgemaakt. Zoveel mogelijk sporen van de massamoord zijn uitgewist, door Joodse gevangenen uit Treblinka, een ander vernietigingskamp. Zodra ze klaar zijn met hun werk, worden ze doodgeschoten.
Interviews met overlevenden van Sobibor kunt u lezen op de site sobiborinterviews.nl
