NIJMEGEN - Hij heeft twee favoriete boekjes, de 9-jarige Jits uit Lent. Een moppenboekje en het oorlogsdagboek dat zijn overgrootoma bijhield. Over onder meer de strijd in Nijmegen tijdens Operatie Market Garden in september 1944. Over doden op straat en schuilen in de kelder van het toenmalige Canisius College tegenover oma's huis aan de Berg en Dalseweg.
De Berg en Dalseweg was een van de routes waarlangs de bij Groesbeek gedropte Amerikaanse paratroopers van de 82e luchtlandingsdivisie Nijmegen binnenkwamen, op weg naar hun voornaamste doel: de Waalbrug. De verkeersbrug was een essentieel onderdeel in het plan van veldmaarschalk Montgomery om met een razendsnel offensief over land via een smalle corridor Duitsland in te trekken. De vitale bruggen op die route, Son, Grave, Nijmegen en Arnhem, moeten door Amerikaanse en Britse parachutisten worden ingenomen. Het was een offensief dat het moest hebben van verrassing en snelheid.
Schuilen tijdens de gevechten
In de nacht van 17 op 18 september hadden Amerikaanse verkenningspatrouilles via de Groesbeekseweg het Keizer Karelplein bereikt. Na een vuurgevecht met de Duitsers trokken ze zich terug richting Heilig Landstichting.
18 september 1944: twee gesneuvelde Amerikanen op het Keizer Karelplein, omgekomen in een vuurgevecht met de SS. (foto: archief)
Even verderop bereikte een tweede patrouille via de Berg en Dalseweg de Museum Kamstraat ter hoogte van het Canisiuscollege. In het stikdonker hielden de para's voorlopig halt om de volgende dag, de 18e september, door te stoten richting het stadscentrum en de brug. Tijdens de meerdaagse gevechten, waarbij ook huizen in brand werden geschoten, moesten de bewoners een veilig heenkomen zoeken in onder meer de kelders onder het Canisius College. Zo ook de overgrootoma van Jits, Jits neemt met het dagboek in de hand een kijkje in de krochten van het gebouw.
Meer over Jits en 'zijn' dagboek in de nieuwe aflevering van 75 jaar vrijheid, op weg naar 2020. Maandag 13 februari om 17:20 uur, direct na Gld Vandaag.
