KEKERDOM - Inwoners van Kekerdom herbeleefden zondag de evacuatie van 1944, toen de bewoners uit hun dorp verdreven werden. Tijdens een 'belevingsherdenking' liepen ze een tocht die mede is gebaseerd op de verhalen van toenmalige evacués.

'We hebben nu nog zo'n 25 senioren en dat dunt steeds meer uit', zegt organisator Johan Bekhuis, die de verhalen over en uit het dorp graag bewaart. 'Over vijf jaar hebben we misschien niemand meer. En daarom hebben wij bedacht om alles uit hun herinneringen op te schrijven.' 

Onbeschrijfelijke ellende

Kekerdom komt in september 1944 in de frontlinie van de Tweede Wereldoorlog te liggen, en krijgt te maken met Britse vliegtuigen die Duits afweergeschut op de korrel nemen. Op 3 oktober beschrijft het dagboek van priester-student Adriaan van Sonsbeek de situatie bij de sluis bij Kekerdom, waar mensen een schuilplaats hebben gevonden: 'Wind en regen slaan er binnen - kachels kunnen er niet instaan en zo zitten er 84 mensen uit Nijmegen, Leuth en Kekerdom op een handvol stro. Het is een onbeschrijfelijke ellende. Het is er nat en koud; eten is er weinig, want niemand durft over de dijk te lopen om het in het dorp te gaan halen'.

De Duitsers delen in de Ooijpolder nog steeds de lakens uit en kondigen op 18 oktober aan dat het dorpje moet ontruimen, net als Leuth en Millingen. Voor veel inwoners is dat het begin van een lange en zware zwerftocht.

Paard en wagen

Harry Sanders was 3 jaar toen hij met zijn ouders en broer moest evacueren. 'We gingen met paard en wagen', weet hij nog. 'Mijn vader had een soort platte wagen omgebouwd tot huifkar. Via de pont in Emmerich gingen we naar Terborg en door naar Lichtenvoorde, waar mijn moeder vandaan kwam. Uiteindelijk kregen we onderdak bij de familie Klein-Gunnewijk. Veel meer weet Sanders er niet meer van. Maar toch loopt hij mee met zijn vrouw en dochters, plus zijn broer Jan, die de tocht indertijd ook maakte. 

Tekst gaat verder onder de video.

Van de Achterhoek naar Groningen

De evacués moeten met heel slecht weer met de pont en bootjes naar de andere kant van de Rijn zien te komen en dan via de Liemers de Achterhoek in. Het Rode Kruis bepaalt de route en onderweg wordt er gepauzeerd of overnacht in onder meer parochiehuizen en kloosters. De meeste mensen komen in Zieuwent bij boeren terecht, maar na een paar weken moeten ze plaats maken voor lotgenoten uit andere evacuatiegebieden. Sommigen blijven toch bij hun gastgezin, maar de meesten komen uiteindelijk in het Groningse Marum terecht. 

De route die zondag werd afgelegd, was met vijf kilometer een stuk minder lang. Onderweg werd uit evacuatiedagboeken voorgelezen en bij de Laurentiuskerk in Kekerdom zong het plaatselijke Hartkoor liederen uit de oorlog. 'Je zag het beeld van '44 weer terug', zegt organisator Bekhuis. 'Maar toen vlogen de granaten overal, nu kon je het in alle rust aanschouwen.'