ARNHEM - Hij was en is van onbesproken gedrag; de Leidse arts, botanicus, anatoom en scheikundige Hermanus Boerhaave (1668 - 1738). Toch zullen veel bewoners van de Arnhemse Julianalaan in de wijk Angerenstein weinig op hebben gehad met de actie van de bezetter om begin 1942 de straatnamen in de wijk te wijzigen. Althans: alle namen die verwijzen naar leden van het Koninklijk Huis. En dus woonden ze ineens in de Boerhaavelaan.

Arnhem was een van de plaatsen waar de naambordjes werden verhangen. Verwijzingen naar levende leden van het Koninklijk Huis die daarmee de Oranjegezindheid wakker hielden, waren de bezetter een doorn in het oog. Op 24 februari besluit de burgemeester van Arnhem op last van de bezetter tot de straatnaamwijziging. De Julianalaan wordt dus Boerhaavelaan, de Bernhardlaan wordt Linnaeuslaan, de Beatrixstraat de Van Leeuwenhoekstraat, de Irenelaan heet vanaf dat moment de Swammerdamstraat, de Lippe Biesterfeldstraat de Martinetstraat en de Wilhelminastraat in de wijk Lombok werd de Lomboklaan.

Joodse straatnamen verdwijnen

Net als de Joden zelf moesten ook de Joodse straatnamen het ontgelden, In Amsterdam en Den Haag bijvoorbeeld verdwenen tal van straatnamen, vernoemd naar mensen als Da Costa, Spinoza, Wertheim, Jozef Israëls, Jonas Daniël Meijer, en Abraham Capadose. In sommige gevallen kregen straten de naam van mensen met een bedenkelijke reputatie: in Den Haag bijvoorbeeld werd de Tobias Asserlaan, vernoemd naar de rechtsgeleerde Tobias Asser die 1911 de Nobelprijs voor de Vrede kreeg, omgedoopt tot Bollandlaan; een filosoof met antisemitische en antidemocratische opvattingen.  

En dan na de bevrijding...

Na de oorlog keerden niet alleen de oude vertrouwde namen terug. Bestaande straten werden hernoemd naar bijvoorbeeld de Grote Drie; Churchill, Roosevelt en Stalin. Iedere plaats heeft wel zijn Bevrijdingsplein en straten die zijn vernoemd naar generaals als Eisenhower, Patton of Montgomery. En dat vernoemen en hernoemen gaat nog steeds door, onder meer de toenemende belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog. De Arnhemse Rijnbrug werd op 16 september 1978 de John Frostbrug. En neem Nijmegen dat al wel een Plein 1944 had, maar in recenter tijden een nieuwe wijk kreeg met straten die vernoemd zijn naar bekende Nijmeegse verzetshelden. En rond 1990 werd de toevoerweg naar de Nijmeegse Waalbrug de James Gavinweg. Ook nieuwe infrastructuur wordt vernoemd naar belangrijke personen of gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog, getuige de nieuwe Nijmeegse stadsbrug De Oversteek. Het verhaal is nog lang niet verteld. 

 

Meer lezen: 75 jaar vrijheid, op weg naar 2020